wat is speltherapie

In tegenstelling tot volwassenen, wiens natuurlijke communicatie spreken is, is de natuurlijke communicatie van het kind het spel en activiteiten (Landreth, 2023). We zouden kunnen zeggen dat spel de taal is van het kind. Binnen speltherapie wordt spel ingezet als middel om het kind te begrijpen. Speltherapie kan ingezet worden bij kinderen van 4 tot 12 jaar bij wie een stagnatie in de ontwikkeling is ontstaan (Groothoff et al., 2010; NVVS, 2017).

Het spel van kinderen is betekenisvol en belangrijk voor hen, want in het spel kunnen ze zichzelf plaatsen in situaties die verbaal moeilijk te uiten zijn (Landreth, 2023). Omdat het spel het metaforische verhaal van het kind is, laat het een deel van het kind, of het wereldbeeld van het kind zien (Kottman & Meany-Walen, 2016).

Kinderen kunnen speelgoed gebruiken om te zeggen wat ze niet kunnen zeggen, dingen te doen die ze lastig vinden en gevoelens te uiten die lastig onder woorden te brengen zijn. Spel is de symbolische taal van zelfexpressie van het kind, en kan onthullen wat het kind heeft ervaren, reacties op wat er is ervaren en de gevoelens over wat er is ervaren. Maar ook wat het kind wenst, wat de behoeften zijn van het kind en wat de perceptie is van het kind op zichzelf. Dit zijn belangrijke onthullingen waar de speltherapeut naar kijkt in het spel van het kind (Landreth, 2023).

Doordat de therapeut meespeelt in het spel van het kind kan hij de gedachten verwoorden van het kind, of het kind spiegelen. Hierdoor brengt de therapeut een bewustwording van gedachten, handelingen, emoties en gevoelens van het kind op gang. Daardoor kan het kind zowel emotioneel als cognitief nieuwe inzichten verwerven en kan de gestagneerde ontwikkeling weer gaan groeien.

Het kind leert weer in eigen kracht te staan en kan het in het spel zijn gedachten, gevoelens en wensen vormgeven. Daarnaast kan het kind zijn ervaringen verwerken en experimenteren met allerlei nieuwe vormen van gedrag (NVVS, 2017).


Geciteerde artikelen:

Groothoff, E., Jamin, H., & Beer-Hoefnagels, E. de (2010). Spel in psychotherapie: Theorie, techniek en toepassing. Assen: Koninklijke Van Gorcum.

Kottman, T., & Meany-Walen, K. (2016). Partners in play: An Adlerian approach to play therapy (3rd ed.). Alexandria, VA: American Counseling Association.

Landreth, G. L. (2023). Play therapy: The Art of the Relationship.

NVVS. (2017). Beroepsprofiel Speltherapie. Geraadpleegd van https://www.speltherapie.net/doc/18261-41278-Beroepsprofiel-NVVS--juni-2017-def.pdf

Stel je voor, er is een 10-jarig jongetje genaamd Tim. Tim is erg slim en getalenteerd, maar hij heeft moeite om zijn volledige potentieel te benutten vanwege zijn faalangst.


De eerste 4 sessies observeert de therapeut het spel van Tim. Het valt op dat Tim vooral gezelschapsspelletjes doet die hij erg goed kan. Hij geniet ervan als hij wint, maar wanneer hij denk te gaan verliezen, worden er spelregels bedacht die ervoor zorgen dat Tim toch wint.

Na de observaties vindt er een gesprek plaats met beide ouders van Tim, waarin doelen voor de komende periode worden vastgesteld.


In de volgende sessies spelen Tim en de therapeut met het kasteel. Het kasteel moet worden aangevallen want er zitten mensen in die bepaalde dingen niet kunnen. Zij moeten naar buiten komen, zichzelf overgeven en de burcht moet ingenomen worden. Maar dit gaat letterlijk niet zonder slag of stoot.

Wanneer het leger van Tim klaar staat om via de loopbrug aan te vallen, stort de loopbrug in en vallen er een aantal soldaten in de gracht. Gelukkig zijn er nog wat soldaten over, maar Tim moet wel nieuwe soldaten gaan verzamelen. Er zijn nu te weinig soldaten om de aanval te kunnen laten slagen.

Bij een nieuwe poging is de muur te hoog, vervolgens doen de wapens het niet en op een gegeven moment moet het leger het bijna opgeven. Ze krijgen nog 1 kans. Er worden nog meer soldaten verzameld en wapens gemaakt. Deze keer wordt het kasteel aan 3 kanten aangevallen. De soldaten aan de buitenkant, helikopters vanaf de bovenkant en er zijn zelfs soldaten die een gang hebben gegraven onder de muur door. Zij staan zomaar plotseling in het kasteel.

Na een hevige strijd is het kasteel ingenomen. Er komt een einde aan de mensen die bepaalde dingen niet kunnen.

Ze worden overwonnen door het leger van Tim.


De speltherapie bood Tim een veilige omgeving waarin hij kon experimenteren, fouten kon maken en nieuwe vaardigheden kon ontwikkelen. De therapeut ondersteunde hem bij elke stap en hielp hem om zijn faalangst te overwinnen, zodat hij voortaan zijn volledige potentieel kan benutten.